در دنیای امروز دانایی یکی از محورها و شاخصهای اصلی پیشرفت و تعالی هر جامعه محسوب می شود. سنجش سطح دانایی به میزان تولید و مصرف اطلاعات و گسترش دانایی به دسترسی سریع و آسان به منابع علمی موثق وابسته است. دانسته های ما یا از طریق مطالعه منابع اطلاعاتی موجود حاصل می شود یا براساس پژوهشهایی که خود انجام می دهیم به دست می آید. اگر این دانسته ها بر اساس نتایج پژوهشهای قبلی باشد در واقع به مصرف اطلاعات پرداخته ایم و اگر مبتنی بر مشاهدات و تحلیلهای جاری باشد تلاش ما به تولید اطلاعات منجر شده است. بنابراین، منبع اصلی تولید اطلاعات و دانش جدید در واقع حاصل فعالیتهای پژوهشی است که انجام می گیرد.

پژوهش در هر موضوع، به هر شکلی و در هر سطحی که انجام شود تلاشی منسجم و نظام مند در جهت توسعه دانش موجود درباره موضوعهایی است که با آنها سر و کار داریم. پژوهش کوششی است برای یافتن بهترین راه حلهای ممکن در جهت حل مشکلات موجود در عرصه های مختلف زندگی. همچنین، پژوهش فعالیتی منسجم برای رسیدن به شناختی روشنتر از مفاهیم پیرامون ماست. در مجموع پژوهش راهی برای گسترش مرزهای دانش و گشودن افقهای تازه برای آیندگان است.

شخصی که به شیوه های گوناگون به انجام پژوهش می پردازد پژوهشگر (محقق) نامیده می شود. پژوهشگر فردی است که با استفاده از روشهای علمی در صدد رسیدن به شناختی تازه از مسائل و مفاهیم مختلف است. او با استفاده از ابزارهای گوناگون به مشاهده دقیقتر و عمیقتر پدیده های اطراف خود می پردازد. پژوهشگر با نگاهی نقادانه و موشکافانه به پیرامون خود می نگرد و برای رفع مشکلات جامعه و ارائه بهترین راهکارهای عملی اطلاعات موثقی را در اختیار متولیان امور قرار می دهد.

 

توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیتهای پژوهشی آن کشور است. اگر نگاهی دراز مدت به امر پژوهش داشته باشیم، شاید مهمتر از انجام پژوهش در زمینه های مختلف گسترش رویکرد پژوهش مدار در آموزش مقاطع مختلف تحصیلی باشد. دانش آموزان امروز پژوهشگران فردا هستند که با تلاش خود می توانند به گسترش مرزهای دانش بپردازند. آموزش موثر روشهای بهینه پژوهش ضامن موفقیت پژوهشهای آتی خواهد بود. بدیهی است که گسترش پژوهش در گرو تعامل سازنده تمام بخشهای آموزشی و پژوهشی کشور می باشد و هیچ یک از سازمانها به تنهایی نمی توانند به بهبود وضع پژوهش در کشور کمک کنند. بنابراین، پیشرفت در این زمینه نیازمند عزمی ملی در این خصوص و توجه به جایگاه پژوهش در زمینه های مختلف است.